İçindekiler
Çatı Eğimi Nasıl Hesaplanır?
Bu yazımızda çatı eğimi nasıl hesaplanır, çatı eğimi kaç derece olmalıdır, çatı yüksekliği hesaplaması hangi yöntemle yapılır gibi karşılaşılan bazı sorulara örneklerden faydalanarak cevap aramaya çalışacağız. Mühendis ve mimar gibi matematiğe vakıf teknik elemanlarca kolayca anlaşılabilecek bir konu olan çatı eğimi hesaplanması aslında geometri derslerinden hatırlanabilecek yöntemlerle rahatlıkla bulunabilmektedir.
Çatı Eğimi Nasıl Belirlenir?
Çatı eğimi belirlenirken bölgenin iklimi, çatı kaplamasında kullanılacak malzeme çeşidi, bulunulan bölgenin silueti gibi pek çok etken göz önünde bulundurulur.
Bölgenin İklimi: Ülkemizdeki binalarda çatı eğiminin yaklaşık olarak %33 alındığı ve buna göre projelendirildiği bilinmektedir. Ancak kar yağışının yoğun olduğu ve uzun süre erimeden çatı yüzeyinde kaldığı bölgelerde eğim %45’lere kadar çıkabilmektedir.
Çatı Kaplama Malzemesi: Çatı kaplamasında kullanılan malzemelerin kar tutucu özellikleri de eğimi belirleyen önemli bir etkendir. Örneğin kiremit kaplamaya sahip bir çatıda belirlenecek eğimin, galvaniz kaplı bir çatıya oranla daha yüksek tutulacağı şüphesizdir. Çünkü galvaniz kaplı bir çatı üzerindeki kar hem daha çabuk eriyecektir hem de kütleler halinde düşecektir. Dolayısıyla kiremit çatı üzerindeki karın daha uzun süre bekleyeceği düşünüldüğünde daha yüksek bir eğim verilmesi gerektiği düşünülebilir.
Bölgenin Silueti: İnşa edilecek yapının bulunduğu sokak, cadde ve hatta şehir göz önüne getirildiğinde misal olarak mevcut yapıların çatı eğiminin %10 olduğu düşünülürse, inşa edilecek yapının çatı eğiminin %40 olarak belirlenmesinin siluet bozabileceğini düşünmek yanlış olmayacaktır.
Çatı Eğimi Hesaplama
Çatı eğimi hesabı için formül olarak: karşı dik kenarın (yükseklik), komşu dik kenara (uzunluk) bölünmesiyle elde edilen sonucun 100 ile çarpılmasıyla yüzdelik eğim elde edilir.
- Karşı dik kenar olarak belirttiğimiz yükseklik çatılarda mahya yükseliğini ifade etmektedir.
- Komşu dik kenar olarak ifade ettiğimiz uzunluk ise mahyadan saçak uç kısmına olan yatay uzaklığı ifade etmektedir.
Bir örnekle çatı eğimi hesabını birlikte görelim.
Soru 1: Aşağıda verilmekte olan çatı örneği için yüzdelik olarak eğim kaçtır?
Cevap 1:
Eğim (%) = (Karşı Kenar / Komşu Kenar) x100
Eğim (%) = (0,20 / 2,00) x100
Eğim (%) = (0,10) x100
Eğim (%) = 10
Yani örnekteki çatı için eğimin %10 olduğunu görüyoruz.
Çatı Açısı Derece Hesaplama
Açı hesabı için ters tanjant kullanmamız; dolayısıyla bilimsel bir hesap makinesine ihtiyaç duymamız gerekecektir.
Soru 2: Aşağıda verilmekte olan çatı örneği için eğim açısı kaçtır?
Cevap 2:
tan(α)= (karşı kenar) / (komşu kenar)
tan(α)= (3) / (12) = 0,25
α = tan−1(0,25)
α = 14 derece
Yani örnekte çatının eğim açısı 14 derecedir.
Not: Yukarıdaki “α = tan−1(0,25)” ifadesini çözümleyebilmek için hesap makinemizi kullanmalıyız. Elimizdeki bilimsel hesap makinesinde öncelikle shift butonuna; ardından tan butonuna basıp sonrasında 0,25 sayısını yazıp enter butonuna basmalıyız. Böylelikle yaklaşık 14 değeri karşımıza çıkacaktır.
Çatı Yüksekliği Hesaplama
Çatı yüksekliğini bulabilmemiz için, uzunluk ve eğim bilgilerine sahip olmamız gerekmektedir.
Soru 3: Aşağıda verilmekte olan çatı örneği için yükseklik kaç metredir?
Cevap 3:
tan(α)= (karşı kenar) / (komşu kenar)
tan(18)= (h) / (10)
0,325 = (h) / (10)
0,325 x 10 = h
h = 3,25 metre
Yani örnekte çatının yüksekliği 3,25 metredir.
Çatı Eğiminin Yönetmelik Açısından Değerlendirilmesi
Çatıların detaylı olarak ele alındığı Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde eğim konusu da değerlendirmeye alınmıştır.
3 Temmuz 2017 tarihli ve 30113 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde 40. Madde olarak geçen Çatılar Başlığı altında uyulması gereken pek çok husus bildirilmektedir. Gerek çatı eğimi ve gerekse de çatı yüksekliği yine belirtilen başlık altında detaylıca ifade edilmektedir.
(1) Çatıların, civarındaki cadde ve sokakların mimari karakterine, yapılacak binanın nitelik ve ihtiyacına uygun olması şarttır.
(2) Çatı eğimleri, kullanılacak çatı malzemesi ile yörenin mimari özelliği ve iklim şartları dikkate alınarak ilgili idarenin tasvibi ile tayin edilir. Çatı eğimi içinde kalmak ve silüeti etkilememek kaydıyla çatı örtüsü olarak fotovoltaik paneller de kullanılabilir.
(3) Çatı eğimi saçak ucundan hesaplanır. Çatılar parapet üzerine oturtulamaz.
(4) Mahya yüksekliği 5.00 metreyi geçmemek kaydıyla; ayrık binalarda kırma, ikili blok binalarda bloğu ile müşterek kırma, iki taraftan da bitişik binalarda ise ön ve arka cepheye akıntılı beşik çatı kurulacağı varsayılarak belirlenir.
Bir diğer yönetmelik ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan ve 20 Mayıs 2018 tarihli – 30426 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İstanbul İmar Yönetmeliğinin 44. Maddesi olan Çatılar başlığı altında ise;
(1) Çatıların, civarındaki cadde ve sokakların mimari karakterine, yapılacak binanın nitelik ve ihtiyacına uygun olması esastır.
(2) Çatı eğimi saçak yapılması halinde saçak ucundan, aksi halde son kat döşemesinin bittiği noktadan hesaplanır. Çatılar dış parapet üzerine oturtulamaz.
(3) Çatı şekli; çatı eğimi %45’i ve ulaşılacak azami mahya yüksekliği 5.00 metreyi geçmemek kaydıyla; ayrık binalarda kırma, ikili blok binalarda bloğu ile müşterek kırma, iki taraftan da bitişik binalarda ise ön ve arka cepheye akıntılı beşik çatı kurulacağı varsayılarak belirlenir.
(4) Azami mahya yüksekliği 5.00 metreyi geçmemek şartı ile hesaplanacak mahya yüksekliklerini aşmamak ve en çok meyil içinde kalmak şartıyla çatı şekli serbesttir.
(5) Bitişik nizamda mahya yüksekliği hesabına esas bina cephesinin 9.00 metrenin altında olması, ayrık nizamda ise binanın herhangi bir cephesinin 9.00 metrenin altında kalması durumunda; talep edilmesi halinde mahya yüksekliği 3.00 metreyi geçmemesi şartı ile çatı eğimini belirlemeye ilgili idaresi yetkilidir.
Sizi sürekli takip ediyorum teşekkürler